– Stwierdzenie, że do lepszego leczenia potrzebne jest więcej pieniędzy, to truizm. Pamiętajmy jednak, że te pieniądze, które mamy do dyspozycji, ciągle możemy wydawać bardziej sensownie – przekonywał we wtorek, podczas Forum Pacjentów Onkologicznych, prof. Jacek Jassem z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
Prof. Jacek Jassem. Fot. Dominik Sadowski / Agencja Gazeta
Rzecz w tym, że poszukiwanie oszczędności w onkologii trwa już od pewnego czasu. Przykładem może być choćby radioterapia, do niedawna związana z kosztownymi hospitalizacjami, a w tej chwili wykonywana w przeważającej liczbie przypadków w trybie ambulatoryjnym. – Zaoszczędzono w ten sposób kilkaset milionów złotych. Ale gdzie są te pieniądze? Na pewno nie w onkologii. One gdzieś wyparowały, rozpłynęły się w budżecie płatnika – mówił onkolog. Tymczasem zdaniem ekspertów pieniądze, oszczędzane w danej dziedzinie dzięki racjonalizacji leczenia, powinny w niej pozostać i być wydawane na lepszy dostęp do nowych terapii. Niekoniecznie innowacyjnych, bo na liście są również standardowe i sprawdzone w innych krajach sposoby leczenia, w Polsce ciągle nie refundowane.
Prof. Jassem przyznał jednocześnie, że w leczeniu onkologicznym ciągle brakuje – w niektórych ośrodkach – jakości, która przekłada się na marnowanie pieniędzy. Przykłady? Zlecanie badania PET w sytuacji, gdy pacjent ma rozsiany nowotwór i wyniki badania w żaden sposób nie mogą wpłynąć na decyzje terapeutyczne. Lub wielokrotne powtarzanie badań, np. bronchoskopii.
Bolesław Piecha, były wiceminister zdrowia, obecnie europoseł PiS przyznał, że pacjenci onkologiczni, a także specjaliści, mogą mieć pretensje do polityków odpowiedzialnych za system ochrony zdrowia w związku z podziałem środków. Jako przykład podał przepisy ustawy refundacyjnej, która przewidywała, że pieniądze zaoszczędzone na refundacji niektórych farmaceutyków będą przeznaczone na finansowanie nowoczesnych terapii. – Tak się jednak nie stało, tymczasem pacjenci chorzy na nowotwory są coraz bardziej świadomi postępu jako dokonuje się w medycynie i domagają się nowoczesnego leczenia – mówił.
Onkolodzy podkreślali, że mają świadomość kosztów, jakie są związane z nowoczesnym terapiami onkologicznymi, a także z tym że nie tylko Polska ma problem z ich finansowaniem. Prof. Jassem apelował, by politycy i urzędnicy określili, na jakie finansowanie tych terapii nas stać. I by wybór był konsultowany z ekspertami, bo nie wszystkie terapie, które finansowanie uzyskują, są tego warte. – Niektóre kosztowne terapie są niepotrzebnie finansowane, a jednocześnie nie ma refundacji takich, które bezwzględnie należałoby finansować z budżetu, ponieważ nie ma żadnej innej możliwości leczenia – mówił.
Z kolei dr Małgorzata Gałązka-Sobotka z Uczelni Łazarskiego w Warszawie zwróciła uwagę, że decyzje w refundacji nie mogą polegać wyłącznie na wprowadzaniu na listę refundacyjną kolejnych nowych terapii. – Powinny być również z niej usuwane te, które się na niej znalazły, ale potem na skutek postępu w medycynie okazało się, że są już terapie bardziej skuteczne i bezpieczniejsze - przekonywała. Tego jednak się nie zrobi bez rejestru danych o skuteczności terapii.
Wzorem mógłby być rejestr prowadzony w Szwajcarii, gdzie w ocenie nowego leczenia uwzględnia się szereg czynników, takich jak przedłużenie życia, toksyczność, poziom dowodów naukowych oraz farmakoekonomię. Prof. Jassem podkreślał, że właśnie takie oceny proponują Polskie Towarzystwo Onkologiczne oraz Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej.
Jednym z głównych tematów Forum Pacjentów Onkologicznych był raport „All.Can: Poprawa efektywności i stabilności opieki onkologicznej - rekomendacje dla Polski”. Szymon Chrostowski, prezes Polskiej Koalicji Pacjentów Onkologicznych podkreślał, że All.Can jest międzynarodowym projektem, do którego zaproszono Polskę. – Główną ideą raportu jest potrzeba bardziej efektywnego gospodarowania budżetem poprzez odpowiednią alokację środków przeznaczonych na opiekę onkologiczną – mówił Chrostowski.
Do ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła 28 lutego przesłano petycję nawołującą do podjęcia działań służących poprawie efektywności i stabilności opieki onkologicznej w Polsce. Podpisali się pod nią lekarze, eksperci i pacjenci. Na podstawie rekomendacji opracowanych w ramach projektu „All.Can” domagają się:
- Efektywniejszej alokacji dostępnych zasobów na opiekę onkologiczną. „Za priorytet uważamy weryfikację koszyka świadczeń gwarantowanych przez Ministerstwo Zdrowia oraz wprowadzenie kontroli jakości jako podstawy oceny oddziałów onkologicznych. Równie istotna jest kwesta inwestycji w poprawę jakości i zakresu gromadzonych danych oraz stworzenie mechanizmu systemowego monitorowania kosztów leczenia w stosunku do skuteczności”.
- Zwiększenia roli profilaktyki pierwotnej oraz badań przesiewowych. „Wiele nowotworów nie musiałoby być´ śmiertelnym zagrożeniem, gdyby były wcześnie zdiagnozowane i leczone. Ważną rolę powinna odgrywać edukacja społeczeństwa na temat zmniejszania ryzyka zachorowania na nowotwory, powrót do zaproszeń na badania przesiewowe w kierunku raka piersi i raka szyjki macicy, a także kampanie informacyjne z udziałem organizacji pacjenckich. Istotną rolę w zakresie profilaktyki pierwotnej i wtórnej mają do odegrania lekarze POZ”.
- Zapewnienia szybszego i szerszego dostępu do innowacyjnych technologii medycznych. „Uważamy, że dostęp do innowacji mógłby zostać przyspieszony poprzez wykorzystanie refundacji warunkowej w odniesieniu do wybranych terapii. Czas od rejestracji do refundacji leku mógłby zostać znacząco skrócony poprzez wykorzystanie analizy klinicznej Europejskiej Agencji Leków, ograniczając tym samym krajową ocenę technologii medycznych do analizy ekonomicznej oraz wpływu na budżet”. Sygnatariusze popierają też wprowadzenie „compassionate use”, by ułatwić ciężko chorym dostęp do nowych opcji leczenia. Poruszają też problem kontynuacji leczenia pacjentów po zakończeniu badania klinicznego oraz przy zmieniających się warunkach programów lekowych. „Uważamy ponadto, że należy odejść od konieczności spełnienia kryterium trzykrotności PKB w stosunku do chorób rzadkich, ultrarzadkich i specyficznych oraz precyzyjnie zdefiniować te pojęcia. Niezbędne jest także wypracowanie prostego finansowania wczesnego dostępu w postaci wyodrębnionego budżetu oraz poszerzenie zakresu podmiotów upoważnionych do wnioskowania o stworzenie programu lekowego dla wskazań pozarejestracyjnych. W celu uzyskania niższych cen oraz racjonalizacji wydatków z budżetu państwa zaleca się centralny zakup wysokokosztowych leków onkologicznych”.
- Uwzględnienia perspektywy pacjentów we wszystkich decyzjach związanych z procesem planowania, wdrażania i oceny opieki onkologicznej. „Decyzje podejmowane przez resort zdrowia dotyczące tego, które technologie są refundowane, a które nie, powinny być oparte na efektywności definiowanej jako największa korzyść dla pacjenta w ramach dostępnych zasobów”.
- Poprawy dostępu pacjentów do badań klinicznych. „Badania kliniczne stanowią często jedyną szansę dla pacjentów na dostęp do leku mogącego zapewnić poprawę stanu zdrowia. Dlatego też apelujemy o zapewnienie wsparcia instytucjonalnego dla rozwoju badań klinicznych w Polsce i wspieranie działań środowiska lekarzy i pacjentów w tym zakresie”.
- Ze względu na starzenie się społeczeństwa, zapotrzebowanie na opiekę onkologiczną w kolejnych latach będzie wzrastać. Uważamy, że wdrożenie naszych rekomendacji pozwoli na optymalne wykorzystywanie dostępnych zasobów z korzyścią dla pacjentów i przy jednoczesnym zachowaniu stabilności systemu opieki zdrowotnej – podsumowują sygnatariusze petycji.
Nowotwory złośliwe są drugą, po chorobach układu sercowo-naczyniowego, przyczyną zgonów w Polsce, rocznie umiera na nie ok. 95 tys. osób.
