Co to jest rak skóry z komórek Merkla?
Rak z komórek Merkla jest nowotworem skóry o bardzo złośliwym przebiegu. Często dochodzi do nawrotu miejscowego i przerzutów do węzłów chłonnych.
Jak często występuje rak skóry z komórek Merkla?
Zachorowania na raka skóry z komórek Merkla są bardzo rzadkie. Częściej występuje u osób rasy białej. Dotyczy przeważnie osób starszych, po 70. roku życia. Ponad dwukrotnie częściej występuje u mężczyzn niż u kobiet.
Za główne czynniki ryzyka wystąpienia raka z komórek Merkla uważa się:
- ekspozycję na promieniowanie słoneczne,
- promieniowanie UVA, np. u chorych na łuszczycę leczonych PUVA,
- kontakt z arsenem oraz stany niedoborów immunologicznych, np. po zabiegach przeszczepienia narządów, u chorych zakażonych wirusem HIV oraz po przebytej radioterapii.
Rak skóry z komórek Merkla często współistnieje z innymi chorobami nowotworowymi, takimi jak chłoniak Hodgkina, chłoniak B-komórkowy, przewlekła białaczka limfatyczna, rak piersi, rak jajnika, rak pęcherza moczowego lub rak krtani. Rak z komórek Merkla należy do grupy nowotworów skóry, które rozwijają się u osób poddanych przewlekłej immunosupresji, czyli przyjmują leki tłumiące aktywność układu odpornościowego.
Co robić w razie pojawienia się niepokojących zmian na skórze?
Rak z komórek Merkla najczęściej zlokalizowany jest na obszarach skóry narażonych na działanie słońca. W połowie przypadków dotyczy głowy i szyi oraz w 40% występuje na kończynach. Zwykle objawia się on jako czerwony guzek o gładkiej powierzchni z licznymi widocznymi naczyniami krwionośnymi. U połowy pacjentów w momencie rozpoznania obecne są już przerzuty do węzłów chłonnych. Przerzuty odległe stwierdza się przede wszystkim do skóry, wątroby, płuc, kości i mózgu.
W razie pojawienia się zmian, jak opisane powyżej, należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej lub dermatologa. Nie wolno na własną rękę stosować żadnych środków ani leków niezaleconych przez lekarza, w tym podejmować prób samodzielnego usunięcia zmiany.
Jak lekarz stawia diagnozę raka skóry z komórek Merkla?
W pierwszej kolejności zmiana jest oceniona w badaniu wzrokowym i dotykowym. Następnie lekarz wykona biopsję, czyli nakłucie guza igłą i pobierze wycinek do badania pod mikroskopem. Lekarz zbiera także szczegółowy wywiad od pacjenta, ponieważ rak skóry z komórek Merkla często współistnieje z innymi chorobami nowotworowymi. Następnie lekarz zazwyczaj zleca badania dodatkowe, takie jak USG okolicznych węzłów chłonnych, TK klatki piersiowej i jamy brzusznej. Czasem wykonuje się także limfoscyntygrafię, śródoperacyjną biopsję węzła chłonnego, w niektórych przypadkach również scyntygrafię oraz pozytonową tomografię emisyjną.
Jakie są sposoby leczenia raka skóry z komórek Merkla?
Sposób leczenia raka z komórek Merkla jest uzależniony od stopnia jego zaawansowania. W celu ujednolicenia metod leczenia stosuje się trzystopniowy podział zaawansowania klinicznego. Podział ten służy też do oceny rokowania chorego.
Jeśli choroba nie jest bardzo zaawansowana, podstawową metodą jest leczenie operacyjne. Zazwyczaj usuwa się ognisko pierwotne z 2–3-centymetrowym marginesem. Jednakże w przypadku braku możliwości uzyskania odpowiedniego marginesu, a tak jest często przy lokalizacji zmian w obrębie głowy i szyi, stosuje się uzupełniające leczenie napromienianiem z objęciem regionalnych węzłów chłonnych. W przypadku, gdy nie da się całkowicie usunąć guza, jako leczenie uzupełniające stosuje się brachyterapię, czyli celowane napromienianie, a czasem także chemioterapię.
W przypadku dużego zaawansowania choroby leczenie opiera się głównie na chemioterapii.
Czy możliwe jest całkowite wyleczenie raka skóry z komórek Merkla?
Rokowanie w raku skóry z komórek Merkla jest bardzo niekorzystne. Należy jednak podkreślić, że schorzenie to dość rzadko występuje u osób zdrowych. Rak z komórek Merkla należy do grupy nowotworów skóry, które rozwijają się u osób poddanych przewlekłej immunosupresji, czyli przyjmują leki tłumiące aktywność układu odpornościowego.
Co należy robić po usunięciu chirurgicznym raka z komórek Merkla?
Chory po leczeniu tej choroby bezwzględnie powinien być kontrolowany przez lekarza specjalistę. W razie nawrotu choroby bezwzględnie należy zgłosić się do lekarza.
Co należy robić, aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka skóry z komórek Merkla?
Zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka skóry z komórek Merkla jest możliwe poprzez unikanie narażenia na czynniki sprzyjające zachorowaniu, czyli promieniowanie słoneczne, a także stosowanie kremów z filtrami i innych środków ochrony. Osoby, które są narażone na raka skóry z komórek Merkla ze względu na inne występujące u nich choroby, czy też prowadzone leczenie, powinny zachować szczególną czujność i niezwłocznie zgłosić się do lekarza w razie wystąpienia jakichkolwiek zmian na skórze.
