×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Rak jądra - objawy, rozpoznanie i leczenie nowotworów złośliwych jądra


Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Rak jądra jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u młodych mężczyzn. Najczęstszym rakiem jądra jest nasieniak. Objawami raka jądra może być niebolesne powiększenie jądra, obrzęk lub ból moszny. Rak jądra jest nowotworem o dobrym rokowaniu i leczenie jest zwykle bardzo skuteczne

Co to jest jądro?

Jądro to męski narząd rozrodczy. Mężczyźni mają dwa jądra znajdujące się w worku mosznowym. W ich obrębie odbywa się produkcja plemników oraz niektórych hormonów (męskich hormonów płciowych, przede wszystkim testosteronu). W obrębie worka mosznowego znajdują się również naczynia krwionośne i nerwy biegnące do jądra oraz przewód wyprowadzający, służący do przenoszenia plemników wyprodukowanych w jądrze. W obrębie najądrza, czyli struktury anatomicznej znajdującej się tuż powyżej jądra (również w obrębie worka mosznowego), magazynowane są plemniki. Jądra są zawieszone w mosznie na powrózku nasiennym, który zawiera wszystkie wymienione powyżej naczynia, nerwy i przewody.

Jakie są rodzaje nowotworów jądra?

W zależności od rodzaju komórek, z których wywodzi się nieprawidłowy rozrost nowotworowy, wyróżnia się kilka rodzajów nowotworów jądra. Ponad 95% nowotworów złośliwych jądra to nowotwory z komórek rozrodczych. Najczęstszym nowotworem złośliwym jest nasieniak, czyli nowotwór rozwijający się z komórek produkujących plemniki. Inne stosunkowo częste nowotwory mogące rozwijać się w obrębie jądra to rak zarodkowy, kosmówczak i potworniak.

Nowotwór jądra może rozwijać się w jednym lub w obu jądrach. Ogólnie rzecz ujmując, nowotwory jądra można podzielić na nasieniakowate i nienasieniakowate.

Około w 5% przypadków rak może powstać z tkanki jąder innej niż komórki rozrodcze. Do tej kategorii należą guzy wywodzące się z komórek sznurów płciowych i zrębu, w tym guz z komórek Leydiga i inne guzy stromalne.

Objawy raka jądra

Najważniejsze objawy to:

  • wyczuwalny w jądrze niebolesny guz
  • stwardnienie w obrębie moszny
  • obrzęk moszny
  • nagromadzenie płynu w obrębie moszny
  • uczucie ciężaru, rozpierania bądź dyskomfortu w obrębie moszny.

Czasem pierwszymi objawami choroby mogą być objawy związane z występowaniem przerzutów: ból brzucha, ból pleców, krwioplucie, wyczuwalny guz w okolicy nadobojczykowej (nad obojczykiem). Czasem na rozpoznanie naprowadza wynik przypadkowo wykonanego USG jamy brzusznej, w której stwierdza się liczne powiększone węzły chłonne (w tzw. przestrzeni zaotrzewnowej). Jednym z możliwych objawów może być także obustronne powiększenie piersi u mężczyzn.

Nowotwór jądra może wystąpić w każdym wieku, ale najczęściej stwierdza się go u mężczyzn w wieku 15–40 lat. Rak jądra jest najczęstszym nowotworem złośliwym u mężczyzn w wieku 20–34 lat.

Rak jądra: rozpoznanie – badania i markery nowotworowe

Pierwszym elementem diagnostyki jest przeprowadzone przez lekarza badanie potwierdzające obecność guza w jądrze. Następnie wykonuje się USG jąder, badanie krwi w celu oceny stężeń markerów nowotworowych, takich jak beta-HCG (ludzka gonadotropina kosmówkowa typu beta), AFP (alfa-fetoproteina), LDH (dehydrogenaza mleczanowa), a w dalszej kolejności pozostałe badania obrazowe (USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa klatki piersiowej). Markery nowotworowe są substancjami produkowanymi w dużych ilościach przez komórki nowotworowe i oznaczenie ich stężeń w surowicy krwi może pomóc w rozpoznaniu choroby oraz ocenie stopnia jej zaawansowania, a także w śledzeniu postępów leczenia. Jedynym sposobem potwierdzenia rozpoznania raka jądra jest chirurgiczne usunięcie jądra i zbadania go pod mikroskopem. Procedura ta nazywana jest orchiektomią.

Rak jądra – stopnie zaawansowania

Po wycięciu jądra w zależności od oceny mikroskopowej i klinicznej stopnia zaawansowania procesu nowotworowego nowotworowi jądra zostanie przypisany stopień zaawansowania, który służy do określenia, czy rak rozprzestrzenił się poza jądro, czyli czy dał przerzuty. Do ustalenia tego wykorzystuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa klatki piersiowej, brzucha i miednicy. Wyróżnia się następujące stopnie:

  • rak jądra w stadium I definiowany jest jako rak ograniczony wyłącznie do jądra
  • rak jądra w stadium II to rak, który rozprzestrzenił się (dał przerzuty) do zaotrzewnowych węzłów chłonnych, czyli węzłów chłonnych znajdujących się w jamie brzusznej
  • rak jądra w stadium III to rak, który rozprzestrzenił się na inne narządy.

Rak jądra – przerzuty

Najczęstszym miejscem przerzutów w raku jąder są węzły chłonne w jamie brzusznej. Rak jądra może jednak dawać przerzuty również do węzłów chłonnych w klatce piersiowej lub szyi lub narządów takich jak płuca, wątroba, kości i mózg.

Rak jądra – rokowanie

Rak jądra jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u młodych mężczyzn. Jednocześnie jest jednym z nowotworów, w których dysponujemy najskuteczniejszym leczeniem. Przekłada się to na bardzo dobre rokowanie. Aż ponad 95% pacjentów chorych na raka jądra wraca do zdrowia.

Po ustaleniu rozpoznania osoby z rakiem jądra w stadium II lub III są klasyfikowane do „grup prognostycznych” (o dobrym, średnim i złym rokowaniu) na podstawie ich szans na przeżycie i wyleczenie. Osoby z rakiem jądra w stadium I mają bardzo dobre rokowania i nie są uwzględniane w tym systemie klasyfikacji.

Po operacji usunięcia jądra, raka jądra leczy się, opierając się na typie histologicznym guza, stadium choroby i rokowaniu.

Wszystkich pacjentów z nasieniakiem klasyfikuje się jako osoby z dobrym lub średnim rokowaniem (nie ma w tej grupie złego rokowania). Osoby z nienasieniakowatym rakiem jądra klasyfikuje się jako mające dobre, pośrednie lub złe rokowanie, w zależności od stadium choroby.

Dobre rokowanie mają osoby:

  • z nasieniakiem, jeśli guz nie dał przerzutów do narządów innych niż płuca i jeśli mają prawidłowy poziom AFP we krwi
  • osoby z nienasieniakowatym guzem, jeśli punktem wyjścia nowotworu jest jądro lub okolica zaotrzewnowa. Aby guz sklasyfikowano jako mający dobre rokowania, nie mogą występować przerzuty do narządów innych niż płuca, a markery nowotworowe we krwi muszą być w normie lub tylko nieznacznie podwyższone.

Pośrednie rokowanie mają osoby:

  • z nasieniakiem, jeśli guz dał przerzuty do narządów innych niż płuca, a wynik testu AFP jest prawidłowy
  • z nienasieniakowatym guzem, jeśli punktem wyjścia nowotworu jest jądro lub okolica zaotrzewnowa i jeśli guz nie rozprzestrzenił się na narządy inne niż płuca i jeśli markery nowotworowe we krwi są podwyższone, ale nie do ekstremalnego poziomu.

Złe rokowanie mają osoby z nienasieniakowatym guzem, jeśli guz rozwija się w środkowej części klatki piersiowej między płucami (zwanej śródpiersiem), jeśli rozprzestrzenił się na narządy inne niż płuca lub jeśli którykolwiek z markerów nowotworowych jest znacznie podwyższony. Należy jednak pamiętać, że nawet w przypadku osób ze złymi rokowaniami, ponad połowa (około 72%) z nich zostaje wyleczona!

Rak jądra – leczenie

Chirurgiczne wycięcie jądra

Pierwszym i podstawowym elementem leczenia jest chirurgiczne wycięcie jądra wraz z powrózkiem nasiennym. Operację tę wykonuje się poprzez cięcie w pachwinie, przez które usuwa się całe jądra wraz z powrózkiem. Po wycięciu jądra przeprowadza się badanie histologiczne (pod mikroskopem), które pozwala na dokładną ocenę typu choroby i zaplanowanie dalszego leczenia. Chirurg w czasie operacji nie rozcina jądra i nie wykonuje badania histologicznego od razu, aby nie doprowadzić do „zabrudzenia” rany komórkami nowotworowymi. Aby moszna zachowała swój poprzedni wygląd, możliwe jest umieszczenie w miejscu wyciętego jądra sztucznego jądra.

Rak jądra – chemioterapia i radioterapia

W następnej kolejności, w zależności od typu i stopnia zaawansowania choroby, konieczne może być leczenie z użyciem chemioterapii i/lub napromieniania. Nie zawsze jest to konieczne, czasem sama operacja, a następnie obserwacja i badania kontrolne są wystarczające. W niektórych sytuacjach może zaistnieć konieczność przeprowadzenia operacji w obrębie brzucha (sposobem otwartym lub laparoskopowym) w celu wycięcia pozostałości zajętych przez chorobę węzłów chłonnych zaotrzewnowych. W przypadku nienasieniakowatych nowotworów jądra może zajść konieczność wycięcia zmienionych przerzutowo przez nowotwór węzłów chłonnych w jamie brzusznej lub pobrania ich fragmentu do badania. W przypadku nowotworów nasieniakowatych leczeniem pierwszego rzutu w przypadku zmian w obrębie brzucha jest radioterapia, ale odroczona operacja może być konieczna, by można było potwierdzić skuteczność radioterapii (np. gdy w badaniach obrazowych po radioterapii nadal widoczne są przetrwałe węzły chłonne).

Rak jądra a bezpłodność

Leczenie nowotworów jądra może spowodować trwałą bezpłodność, dlatego przed rozpoczęciem leczenia chorzy powinni rozważyć zdeponowanie nasienia w odpowiednich bankach nasienia. Jest to tym bardziej istotne, że wiele nowotworów jądra występuje u młodych mężczyzn, którzy jeszcze nie mają dzieci. Ponadto nowotwory jądra mogą wystąpić obustronnie, czyli zająć obydwa jądra.

Jak szybko rośnie rak jądra?

Wzrost nowotworu może być różny u poszczególnych pacjentów i zależy to od wielu czynników. Ogólnie można powiedzieć, że nasieniaki rosną raczej powoli i długo nie dają przerzutów. Jeśli guz znajduje się w I stadium zaawansowania, czyli ograniczony tylko do jądra, to niezależnie od tego, który rodzaj leczenia zostanie wybrany po operacji, odsetek wyleczeń wynosi około 99%.

Jakie są czynniki rozwoju nowotworu jądra?

Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na nowotwory jądra należą: wnętrostwo (umiejscowienie jądra w pachwinie lub jamie brzusznej, a nie w worku mosznowym), rak drugiego jądra, rak jądra w rodzinie (zwłaszcza u ojca lub brata), zespół Kilnefeltera (zespół wrodzonych wad genetycznych), brak wrażliwości na androgeny, niektóre zaburzenia czynności kanalików plemnikotwórczych w obrębie jądra, zaburzenia rozwojowe jądra oraz rasa biała.

Rak jądra – czy często dochodzi do nawrotów nowotworów jądra?

Nowotwór jądra może nawrócić nawet wiele lat po zakończeniu leczenia. Może się pojawić w drugim jądrze lub w dowolnej innej okolicy ciała, dlatego należy przestrzegać zaleceń lekarskich i zgłaszać się na wskazane przez lekarza badania kontrolne.

27.10.2023
Wybrane treści dla Ciebie
  • Żylaki powrózka nasiennego – objawy, diagnostyka, leczenie
  • Rak prącia
  • USG jąder – jak wygląda badanie, przygotowanie do badania i co wykrywa?
  • Zapalenie jądra
  • Skręt jądra – przyczyny, objawy, postępowanie, leczenie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta