Dla znacznej części pacjentów skrócił się czas oczekiwania na świadczenia z zakresu diagnostyki i leczenia onkologicznego. To podstawowe osiągnięcie pakietu onkologicznego, którego wprowadzenie i działanie organizacje pacjentów onkologicznych oceniają pozytywnie. A lekarze?
Fot. Robert Robaszewski / Agencja Gazeta
28 kwietnia został oficjalnie zaprezentowany obszerny raport „Społeczny monitoring wdrażania i realizacji pakietu onkologicznego'”. Jego autorami są eksperci, m.in. dr Małgorzata Gałązka-Sobotka, radca prawny Adam Twarowski oraz dr Filip Raciborski, oraz przedstawiciele organizacji pacjentów onkologicznych. W ramach raportu analizowali proces legislacyjny wdrażania pakietu onkologicznego, dane statystyczne NFZ oraz Ministerstwa Zdrowia, a także – zebrali i opracowali opinie tych, których pakiet dotyczy: pacjentów onkologicznych, organizacji pacjenckich, lekarzy onkologów, lekarzy POZ oraz pielęgniarek.
Pakiet zadziałał
Podstawowy wniosek? Pakiet onkologiczny zadziałał i część pacjentów skorzystała na jego wprowadzeniu. Skrócił się czas oczekiwania na świadczenia z zakresu diagnostyki i leczenia onkologicznego: pacjenci w ramach pakietu są leczeni bez przekraczania przewidzianych w pakiecie limitów czasowych. W styczniu 2016 r. średni czas oczekiwania pacjentów z kartą DiLO na świadczenia wynosił 2,2 tygodnia. Najdłużej pacjenci musieli czekać na świadczenia z zakresu chirurgii onkologicznej (4 tygodnie), onkologii – 2,4 tygodnia. Na świadczenia z zakresu hematologii i hematoonkologii, ginekologii onkologicznej i radioterapii czas oczekiwania wynosił 1,6 tygodnia.
W tym samym czasie pacjenci bez karty DiLO oczekiwali na świadczenia średnio 5 tygodni. Czas oczekiwania w chirurgii onkologicznej wynosił dla nich 6,4 tygodnia, onkologii – 5,6 tygodnia, hematologii i hematoonkologii – 6,4 tygodnia, ginekologii onkologicznej – 4 tygodnie, a radioterapii – 2,8 tygodnia.
Jednym z kluczowych wniosków płynących z raportu jest postulat objęcia znacznie większej grupy pacjentów pakietem onkologicznym – tak, by skrócić dla nich czas oczekiwania na świadczenia. Dotyczy to np. pacjentów z wieloma nowotworami.
Wśród innych rekomendacji zmian znalazły się m.in.:
- uproszczenie, uelastycznienie i pełna informatyzacja karty DiLO;
- umożliwienie wystawiania kart DiLO lekarzom ambulatoryjnej opieki specjalistycznej;
- wprowadzenie do pakietu onkologicznego opieki paliatywnej i hospicyjnej.
Ministerstwo Zdrowia już zapowiedziało, że postulowane zmiany znajdą się w projekcie nowelizacji przepisów dotyczących pakietu onkologicznego – ma być on gotowy w najbliższym czasie.
Wady
Raport zwraca też uwagę na wady pakietu. Najwięcej wątpliwości i zastrzeżeń odnosi się do samego procesu uchwalania przepisów wprowadzających pakiet i do wdrażania zmian w onkologii. Autorzy wytykają ówczesnemu kierownictwu Ministerstwu Zdrowia brak realnych konsultacji oraz analiz przed wprowadzeniem pakietu w życie, co zaowocowało błędami i niedociągnięciami pakietu (np. przeregulowaniem w zakresie wydawania kart DiLO w Podstawowej Opiece Zdrowotnej, zbytnim rozbudowaniem samej karty DiLO).
„Gdyby ustawodawca zdecydował się na inny sposób procedowania zmiany modelu diagnostyki i leczenia onkologicznego – poprzez przedstawienie do konsultacji projektu założeń projektu zmiany ustawy wraz z oceną skutków regulacji, to możliwe byłoby wyeliminowanie tych rozwiązań, które obecnie są przedmiotem krytyki i dokonywanych zmian w ramach poprawy funkcjonowania pakietu onkologicznego. Już bowiem w toku konsultacji projektu zmiany ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zwrócono uwagę na wszystkie te kwestie zawarte w projektowanej regulacji, które obecnie wymagają zmiany” – podkreślili autorzy.
Raport zawiera również wyniki badań opinii pacjentów i organizacji pacjenckich, które jednoznacznie opowiadają się za pozostawieniem pakietu onkologicznego, choć z koniecznymi zmianami.
W opinii lekarzy specjalistów
Raport zawiera również wyniki badań przeprowadzonych wśród lekarzy (w okresie od czerwca do grudnia 2015 r.) – zarówno specjalistów zajmujących się chorymi na nowotwory, jak i pracującymi w poradniach POZ.
Specjaliści pracujący w szpitalach i poradniach ambulatoryjnych (onkolodzy, chirurdzy onkologiczni, radiolodzy etc.) potwierdzali w badaniu bardzo dobrą (52 proc.) lub dobrą (45 proc.) znajomość założeń pakietu. Czterech na pięciu specjalistów brało udział w szkoleniach dotyczących Szybkiej Terapii Onkologicznej, przy czym większość – w jednym. Szkolenia te najczęściej organizowane były w ich miejscu pracy (szpitalu/ośrodku onkologicznym).
Najczęściej wymienianym przez respondentów źródłem informacji na temat Szybkiej Terapii Onkologicznej były: internet (94 proc.), spotkania w miejscu pracy (84 proc.) oraz literatura i czasopisma medyczne (71 proc.).
Do momentu realizacji badania żadnej karty DiLO nie wydało ponad 19 proc. ankietowanych lekarzy. Wystawienie jednej karty zadeklarowało 3 proc., 2–3 kart – 13 proc., 4–5 kart – 19 proc. oraz 6–9 kart – 26 proc. Wydanie 10 kart lub więcej zadeklarowało 19 proc. respondentów.
Jakie specjaliści dostrzegli problemy (mogli wskazać więcej niż jeden) z wystawianiem kart DiLO? Zdaniem 60 proc. z nich największym problemem jest fakt, że nie wszystkie nowotwory objęte są pakietem. Niemal tyle samo (56 proc.) wskazało na nadmierną ilość czasu potrzebną na wypełnienie karty DiLO. Prawie połowa (48 proc.) wymieniła brak możliwości wystawienia karty DiLO dla dwóch lub więcej nowotworów. Na brak możliwości wpisania działań niepożądanych wskazało 44 proc. badanych.
Ponad połowa badanych zadeklarowała, że w przypadku pacjenta, u którego objawy mogą świadczyć o chorobie nowotworowej, wysyła pacjenta do lekarza POZ po kartę DiLO w celu wykonania podstawowej i/lub pogłębionej diagnostyki. Co trzeci badany (36 proc.) wystawia Kartę DiLO i badania wykonuje w ramach pakietu onkologicznego. Prawie 10 proc. zleca diagnostykę w normalnym trybie i po potwierdzeniu nowotworu wystawia kartę DiLO na leczenie.
Zakres diagnostyki onkologicznej dostępny w ramach pakietu onkologicznego dla lekarza AOS uważa za wystarczający ponad 90 proc. badanych. Jako wystarczający ocenia zakres badań diagnostycznych dostępny w ramach pakietu onkologicznego na etapie leczenia szpitalnego 94 proc. badanych.
Niemal wszyscy specjaliści (97 proc.) uważają, że pakiet onkologiczny przyczynił się do zwiększenia liczby zadań administracyjnych wykonywanych przez lekarzy onkologów. Blisko 42 proc. podkreśla, że z tego powodu wydłużył się czas pracy onkologów.
Wszyscy badani specjaliści uznali jednak, że pakietu nie należy likwidować. Tylko 16 proc. uważa, że nie ma konieczności wprowadzania żadnych zmian. Ponad 74 proc. badanych uważa, że konieczne są nieznaczne zmiany, a blisko 10 proc. opowiada się za zmianami gruntownymi.
Pakiet według POZ
W grupie przebadanych 52 lekarzy POZ dominowali (79 proc.) lekarze medycyny rodzinnej, 17 proc. wskazało specjalizację z pediatrii. Lekarze POZ pozytywnie ocenili swoją znajomość założeń pakietu onkologicznego (ale słabiej niż specjaliści). Jako bardzo dobry swój stan wiedzy oceniło 29 proc. badanych, a 54 proc. jako dobry.
Trzech na czterech lekarzy brało udział w szkoleniach dotyczących pakietu – najczęściej odbyli jedno szkolenie (44 proc.). Jako organizatora szkoleń najczęściej wskazywano NFZ (59 proc.) oraz organizacje/stowarzyszenia lekarskie lub naukowe albo ośrodek onkologiczny/szpital. Blisko 90 proc. badanych uważa, że szkolenia dostarczyły im niezbędnych informacji na temat pakietu.
Najczęściej wymienianym źródłem informacji na temat pakietu byli inni (zaprzyjaźnieni) lekarze (62 proc.). Na drugim miejscu znalazła się literatura fachowa i czasopisma medyczne (50 proc.), a na trzecim prasa, radio lub telewizja (48 proc.). Zwraca uwagę fakt, że szkolenia organizowane przez NFZ lub Ministerstwo Zdrowia wymieniła tylko nieco ponad jedna czwarta badanych (29 proc.).
Prawie 85% respondentów oceniło, że jest dobrze przygotowanych do wystawiania Kart DiLO. Do momentu realizacji badania (drugie półrocze 2015 roku!) żadnej karty DiLO nie wydało blisko 10 proc. ankietowanych lekarzy. Wystawienie jednej karty zadeklarowało 12 proc., 2–3 kart – 23 proc., 4–5 kart – 27 proc., a 6–9 kart – 19 proc. Wydanie 10 kart lub więcej zadeklarowało 10 proc. respondentów.
Jakie trudności związane z wypełnianiem kart DiLO widzą lekarze POZ? Dwie trzecie wymieniło nadmierną ilość czasu potrzebną na jej wypełnienie. Na problemy z działaniem systemu informatycznego wskazała ponad połowa badanych (51 proc.). Co trzeci ankietowany lekarz (34 proc.) wskazał na fakt, że nie wszystkie nowotwory objęte są pakietem onkologicznym.
A jak jest z czujnością onkologiczną, którą pakiet miał stymulować? Blisko połowa badanych (48 proc.) deklaruje, że w przypadku pacjenta, u którego objawy mogą (ale nie muszą) świadczyć o chorobie nowotworowej, wystawia kartę DiLO i zleca wykonanie dodatkowych badań w ramach pakietu. Następnie w zależności od uzyskanych wyników odsyła pacjenta do specjalisty .
Prawie co trzeci lekarz POZ (33%) najpierw zleca wykonanie badań w ramach koszyka badań podstawowych, a następnie w zależności od uzyskanych wyników wystawia Kartę DiLO i odsyła pacjenta do specjalisty.
Niespełna 12 proc. zadeklarowało, że niezwłocznie wystawia w takiej sytuacji kartę DiLO i odsyła pacjenta do specjalisty, a 8 proc. – że odsyła pacjenta do lekarza AOS, który ma większe doświadczenie z chorobami onkologicznymi.
W opinii 81 proc. badanych lekarzy pakiet onkologiczny przyczynił się do zwiększenia liczby zadań administracyjnych wykonywanych przez lekarzy POZ. Blisko 79 proc. uważa również, że z tego powodu wydłużeniu uległ czas pracy lekarzy POZ. 60 proc. lekarzy ocenia, że zwiększeniu uległa liczba wykonywanych badań diagnostycznych, a 48 proc. uważa, iż zwiększeniu uległa liczba diagnozowanych pacjentów.
Ponad 96 proc. badanych lekarzy POZ uważa, że pakiet onkologiczny powinien zostać pozostawiony, większość z nich opowiada się za zmianami. Na konieczność nieznacznych zmian wskazuje 71 proc. badanych. Za gruntowną przebudową pakietu onkologicznego opowiada się 10 proc. ankietowanych. Niespełna 4 proc. badanych lekarzy POZ opowiada się za likwidacją Szybkiej Terapii Onkologicznej.
Zobacz więcej TUTAJ.
